پیش نویس دستورالعمل نحوه استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

نظام قضایی نوین همواره در پی تحقق عدالت، سهولت و سرعت در رسیدگی به امور قضایی و ارائه خدمات حقوقی به مردم بوده است. تحول دیجیتال و فناوری‌های نوین ارتباطی، فرصت‌های بی‌نظیری را برای ارتقای نظام عدالت فراهم آورده است. در این راستا، قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران با درک اهمیت استفاده از این فناوری‌ها، طرح دفاتر خدمات الکترونیک قضایی را با هدف تسهیل دسترسی شهروندان به خدمات قضایی، کاهش مراجعات حضوری به مراجع قضایی، تسریع در فرآیندهای قضایی و ارتقای کارآمدی نظام دادرسی به اجرا گذاشته است.

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به عنوان واسطه‌ای میان مردم و دستگاه قضایی، نقش مهمی در تحول نظام قضایی کشور ایفا کرده‌اند. این دفاتر با ارائه خدماتی همچون ثبت دادخواست، شکوائیه، لوایح و درخواست‌های قضایی، اخذ گواهی عدم سوء پیشینه، ابلاغ الکترونیک اوراق قضایی، استعلامات قضایی و سایر خدمات، توانسته‌اند ضمن کاهش بار مراجعات به محاکم قضایی، در کاهش اطاله دادرسی و افزایش رضایتمندی مردم تأثیر بسزایی داشته باشند.

با این حال، یکی از خلأهای موجود در این دفاتر، عدم دسترسی مراجعین به مشاوره‌های حقوقی تخصصی بوده است. بسیاری از مراجعین به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پیش از آغاز فرآیند قضایی یا در حین آن، نیازمند مشاوره‌های حقوقی هستند تا با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود، تصمیمات صحیح و منطبق با قوانین و مقررات اتخاذ کنند. فقدان این خدمت در دفاتر، موجب می‌شد تا مراجعین برای دریافت مشاوره، به دنبال وکلا و مشاوران حقوقی در خارج از این دفاتر باشند که علاوه بر اتلاف وقت، هزینه‌های بیشتری را نیز متحمل شوند.

از سوی دیگر، دسترسی به مشاوره‌های حقوقی تخصصی یکی از مصادیق حق دادخواهی و دسترسی به عدالت محسوب می‌شود که در اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصل 34 و 35 به آن تصریح شده است. بر اساس این اصول، دادخواهی حق مسلم هر فرد است و همه افراد حق دارند برای دادخواهی به دادگاه‌های صالح رجوع نمایند و در همه دادگاه‌ها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند. همچنین، ماده 58 قانون وکالت به صراحت از ضرورت تسهیل دسترسی عامه مردم به خدمات وکالتی و مشاوره حقوقی سخن گفته است.

با عنایت به این ضرورت‌ها و در راستای تبویز مواد 14 و 15 اساسنامه کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، طرح استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با هدف ارائه خدمات مشاوره‌ای به مراجعین این دفاتر طراحی و تدوین شده است. این طرح که حاصل هم‌اندیشی و همکاری کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران قوه قضاییه و کانون‌های وکلای دادگستری است، گامی مهم در جهت تحقق عدالت و تسهیل دسترسی مردم به خدمات حقوقی محسوب می‌شود.

استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مزایای متعددی را برای تمامی ذینفعان به همراه خواهد داشت. مراجعین به این دفاتر می‌توانند همزمان با انجام امور اداری و قضایی خود، از مشاوره‌های حقوقی تخصصی نیز بهره‌مند شوند که این امر موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه آنان خواهد شد. همچنین، مشاوره‌های حقوقی صحیح می‌تواند از طرح دعاوی بی‌اساس یا اقدامات حقوقی نادرست جلوگیری کند که این امر علاوه بر کاهش هزینه‌های فردی و اجتماعی، به کاهش بار کاری محاکم قضایی نیز کمک خواهد کرد.

برای وکلا نیز، استقرار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی فرصتی مناسب برای ارائه خدمات خود به طیف گسترده‌تری از جامعه است. با توجه به مراجعات روزانه به این دفاتر، وکلای مستقر می‌توانند علاوه بر ارائه خدمات مشاوره‌ای، در صورت توافق طرفین، وکالت پرونده‌های ارجاعی را نیز بر عهده بگیرند که این امر موجب رونق کسب و کار وکالت و افزایش درآمد وکلا خواهد شد.

از منظر سیستمی نیز، استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موجب ایجاد یک زنجیره کامل خدمات قضایی از مشاوره اولیه تا اجرای حکم خواهد شد. این امر علاوه بر افزایش کارآمدی نظام قضایی، موجب افزایش رضایتمندی عمومی از عملکرد دستگاه قضا نیز خواهد شد.

در تدوین دستورالعمل حاضر، تلاش شده است تا ضمن تأمین منافع تمامی ذینفعان، از جمله مراجعین، وکلا، مدیران دفاتر و نظام قضایی، چارچوبی شفاف و کارآمد برای استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و نحوه ارائه خدمات مشاوره‌ای به مراجعین ترسیم شود. مواردی همچون نحوه انتخاب و معرفی وکلا، مدت زمان استقرار، حق‌الزحمه خدمات، مسئولیت‌های طرفین و سایر جوانب اجرایی در این دستورالعمل پیش‌بینی شده است.

نکته حائز اهمیت آن است که استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به معنای ایجاد رابطه استخدامی میان وکیل و دفتر نیست و وکیل همچنان به صورت مستقل و تحت نظارت مرکز وکلا یا کانون وکلا به فعالیت خود ادامه می‌دهد. همچنین، مدیر و کاربران دفتر هیچ مسئولیتی در قبال عملکرد حرفه‌ای وکیل ندارند و مسئولیت اعمال و رفتار حرفه‌ای وکیل بر عهده خود او و تحت نظارت نهاد متبوع وی است.

از دیگر ویژگی‌های قابل توجه این دستورالعمل، پیش‌بینی امکان ارائه خدمات مشاوره‌ای به صورت مجازی یا تلفنی است که این امر با توجه به گسترش روزافزون فناوری‌های ارتباطی و مزایای متعدد آن از جمله صرفه‌جویی در وقت و هزینه، می‌تواند گامی مهم در جهت تسهیل دسترسی مردم به خدمات حقوقی باشد.

امید است با اجرای این دستورالعمل و استقرار وکلا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، گامی مؤثر در جهت تحقق اهداف متعالی نظام قضایی از جمله تسهیل دسترسی مردم به عدالت، ارتقای کیفیت خدمات قضایی، کاهش اطاله دادرسی و افزایش رضایتمندی عمومی برداشته شود. بی‌تردید، همکاری و هماهنگی تمامی نهادهای ذیربط از جمله کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران قوه قضاییه، کانون‌های وکلای دادگستری و مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای تحقق این اهداف ضروری است و انتظار می‌رود تمامی ذینفعان با درک اهمیت موضوع، نسبت به اجرای دقیق و کامل این دستورالعمل اهتمام ورزند.

در پایان، لازم به ذکر است که دستورالعمل حاضر به عنوان گام نخست در مسیر تحقق هدف تسهیل دسترسی مردم به خدمات حقوقی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است و بی‌تردید در آینده و با توجه به بازخوردهای دریافتی از اجرای این طرح، می‌تواند مورد بازنگری و تکمیل قرار گیرد. از این رو، دریافت نظرات و پیشنهادات تمامی دست‌اندرکاران و ذینفعان این طرح می‌تواند در ارتقای کیفیت خدمات و رفع نواقص احتمالی بسیار مؤثر باشد.

در راستای تبویز مواد ۱۴ و ۱۵ اساسنامه کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ماده ۵۸ قانون وکالت و به منظور تسهیل خدمت رسانی به مراجعانی که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی حاضر و درخواست مشاوره نمایند، دستورالعمل زیر جهت استقرار و کلای مورد تایید کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در ۱۳ ماده تدوین شده است.

ماده ۱ - معانی و وازدها و اصطلاحات به کار رفته در این دستور العمل به شرح ذیل است.
الف)کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
ب )مرکز وکلا کارشناسان رسمی و مشاوران قوه قضاییه
ج) کانون وکلا ،کانون وکلای مرکز و هر یک از استان ها 
د )وکیل : اعم از وکیل مرکز و کانون وکلا
ه )مدیر : مدیر دفتر خدمات الکترونیک قضایی
و )دفتر دفتر خدمات الکترونیک قضایی
ز )کاربر کارکنان دفتر که تحت نظارت مدیر انجام وظیفه می کنند.

ماده ۲ - پیشنهاد اول )در هر دفتر به تشخیص کانون و با هماهنگی مرکز و کانون وکلا حداقل یک وکیل مستقر و بنا درخواست مراجعه کنندگان خدمت لازم را ارائه خواهد داد .

ماده ۲ - پیشنهاد دوم) در هر دفتر به درخواست مدیر و تأیید کانون و با هماهنگی مرکز و کانون وکلا حداقل یک وکیل مستقر و در صورت درخواست مراجعه کنندگان خدمت لازم را ارائه خواهد داد.
تبصره ؛انجام هماهنگی جهت استفرار وکیل در دفتر از وظایف کانون میباشد

ماده ۳ -مدیر و کاربر مسئولیتی از جنبه حقوقی کیفری و انتظامی در قبال عملکرد وکیل یا وکلای مستقر در دفتر ندارند.

ماده ۴ -حق الزحمه ارائه خدمات مشاوره ای وکیل مستقر در دفتر
الف -در حد چند دقیقه راهنمایی رایگان است
ب -مشاوره به مدت ۱۵ دقیقه هزینه آن ۴۰۰ هزار تومان است که به تساوی بین مدیر دفتر خدمات و وکیل تقسیم می گردد . 

ماده ۵- کانون از هر طریقی راجع به جرم یا تخلف و یا سوء اخلاق و رفتار و یا غیبت وکیل اطلاع حاصل نماید مراتب را
حسب مورد به مرکز یا کانون وکلا گزارش مینماید مرکز و کانون وکلا موظف به تعیین جانشین برای وی هستند.

ماده ۶- کلبه ارجاعات به وکیل مستقر در دفتر در فرم مربوطه الکترونیکی) یا (کاغذی در دو نسخه برای مدیر و کانون وکلا یا (مرکز) ثبت و ضبط می گردد.

ماده ۷ -با استقرار وکیل در دفتر مشاوره حقوقی توسط وکیل انجام می شود.

ماده ٨- زمان حضور وکیل در دفتر تابع ساعت کاری دفاتر میباشد
تبصره - وکیل مستقر در دفتر از حیث استخدامی مستقل بوده و هیچگونه رابطه قراردادی و کاربری و کارگری با دفتر و مدیر دفتر نداشته و مشمول قوانین کار نخواهد بود.

ماده ۹ - وکیل مجاز به ارائه خدمت از طریق خودکاربری خود و یا دیگران در دفتر نخواهد بود.

ماده ۱۰ -مدیر و وکیل مجاز هستند در موارد خاص با توافق یکدیگر با کاهش مبلغ تعرفه اقدام به ارائه خدمت نمایند. 

ماده ۱۱ -مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه و کانون موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این دستورالعمل توسط ریاست قوه قضاییه زیرساختهای لازم را فراهم نماید

ماده ۱۲ - امکان استفاده مشاوره از وکلای معرفی شده توسط کانون با مرکز در دفتر به صورت مجازی یا تلفنی نیز بلامانع می باشد.

ماده ۱۳ - کانون مکلف است ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این دستورالعمل توافقنامه اجرایی آن را با مرکز وکلاء و یا کانون وکلاء تنظیم و ابلاغ نماید.
این دستور العمل در ۱۳ ماده و ۲ تبصره در تاریخ ---به تصویب رئیس قوه قضائیه رسید.

جهت دریافت مشاوره حقوقی به صورت  حضوری و یا آنلاین و تلفنی 24ساعته شبانه روز  و یا اطلاع از هزینه وکیل و مشاوره با شماره های 09212242670 و یا 02147625900 تماس بگیرید. هزینه مشاوره حقوقی در وبسایت وکالت تلفنی منصفانه بوده و شما می توانید با خیال راحت از این خدمات به صورت شبانه روزی بهره مند شوید.