حقوق پنهان شما در قراردادهای کار: آنچه کارفرمایان نمی‌خواهند بدانید

قراردادهای کار یکی از مهم‌ترین اسناد حقوقی هستند که رابطه کاری میان کارگر و کارفرما را تنظیم می‌کنند. این قراردادها که تحت نظارت قانون کار جمهوری اسلامی ایران قرار دارند، حاوی حقوق و تعهداتی برای طرفین هستند که گاه بسیاری از کارگران از آنها بی‌اطلاع‌اند. متأسفانه در برخی موارد، کارفرمایان نیز تمایلی به آگاه‌سازی کارگران نسبت به این حقوق ندارند. اغلب کارگران هنگام امضای قرارداد کار، تنها به میزان حقوق و ساعات کاری توجه می‌کنند و از بندهای مهم دیگر قرارداد و حقوقی که قانون کار برای آن‌ها در نظر گرفته است، غافل می‌شوند. این غفلت می‌تواند به تضییع حقوق کارگران منجر شود و مشکلات جدی در روابط کاری ایجاد کند.

قانون کار ایران، به عنوان مهم‌ترین قانون در زمینه روابط کار، حقوق متعددی را برای کارگران به رسمیت شناخته است. این قانون با هدف حمایت از نیروی کار و ایجاد تعادل در روابط کارگر و کارفرما تدوین شده و تلاش کرده است تا از استثمار نیروی کار جلوگیری کند. با این حال، آشنایی با قانون کار و حقوق ناشی از آن، امری تخصصی است که نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی ۲۴ ساعته می‌باشد. بسیاری از کارگران به دلیل عدم دسترسی به چنین مشاوره‌هایی، از حقوق خود در قراردادهای کاری بی‌اطلاع هستند.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حقوق کارگری، حق بهره‌مندی از بازرسی‌های اداره کار است. بازرسان اداره کار وظیفه دارند تا از رعایت قوانین و مقررات کار در محیط‌های کاری اطمینان حاصل کنند. مجازات کارفرما در خصوص ممانعت از بازرسان اداره کار موضوعی جدی است که در قانون کار به آن پرداخته شده است. کارفرمایانی که مانع ورود و انجام وظیفه بازرسان کار به کارگاه‌های مشمول قانون کار شوند، با مجازات‌های قانونی مواجه خواهند شد.

در کنار حقوق مرتبط با بازرسی‌های کار، حقوق دیگری نیز در قراردادهای کاری وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. برای مثال، حق بیمه بیکاری یکی از این موارد است. مشاوره حقوقی بیمه بیکاری می‌تواند به کارگرانی که به دلایل غیرارادی شغل خود را از دست داده‌اند، در دریافت مقرری بیمه بیکاری کمک کند. همچنین، در صورت اخراج غیرقانونی، کارگران می‌توانند از طریق مشاوره تلفنی اخراج و بیمه بیکاری از حقوق خود آگاه شوند و اقدامات لازم را برای احقاق حق خود انجام دهند.

گاهی کارفرمایان با استفاده از جهل کارگران نسبت به حقوق قانونی خود، شرایطی را در قرارداد کار می‌گنجانند که مغایر با قانون کار است. برای مثال، ممکن است در قرارداد ذکر شود که کارگر از حق سنوات، عیدی یا پاداش برخوردار نیست، در حالی که طبق قانون کار، این موارد جزو حقوق الزامی کارگران محسوب می‌شوند و هیچ توافقی نمی‌تواند این حقوق را نادیده بگیرد.

در برخی موارد، اختلافات کارگر و کارفرما به هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار کشیده می‌شود. آرای صادره از این هیئت‌ها، در صورتی که مغایر با قانون باشد، قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری است. مشاوره حقوقی ابطال رای اداره کار در دیوان عدالت اداری می‌تواند به کارگرانی که از رأی صادره ناراضی هستند، کمک کند تا حقوق خود را پیگیری کنند.

با توجه به پیچیدگی‌های قانون کار و قراردادهای کاری، بهره‌مندی از مشاوره حقوقی تلفنی فوری و دقیق می‌تواند به کارگران کمک کند تا از حقوق قانونی خود آگاه شوند و در صورت تضییع این حقوق، اقدامات لازم را انجام دهند. گاهی ترجیح افراد بر این است که با وکیل آقا مشاوره کنند. در این موارد، مشاوره تلفنی با وکیل آقا می‌تواند پاسخگوی نیازهای حقوقی افراد باشد.

در ادامه این نوشتار، به برخی از مهم‌ترین حقوق پنهان در قراردادهای کار خواهیم پرداخت که کارفرمایان تمایلی به آگاه‌سازی کارگران نسبت به آنها ندارند. آگاهی از این حقوق می‌تواند به کارگران کمک کند تا از استثمار جلوگیری کرده و در محیط کاری از حقوق قانونی خود برخوردار شوند. همچنین، در صورت تضییع این حقوق، با استفاده از مشاوره‌های حقوقی تخصصی، اقدامات لازم را برای احقاق حق خود انجام دهند.

حقوق اساسی شما در قراردادهای کار

1. حق داشتن قرارداد کتبی

یکی از اساسی‌ترین حقوقی که بسیاری از کارگران از آن بی‌اطلاع هستند، حق داشتن قرارداد کتبی است. طبق ماده 7 قانون کار، قرارداد کار باید به صورت کتبی تنظیم شود و در اختیار کارگر قرار گیرد. حتی اگر قرارداد کتبی وجود نداشته باشد، رابطه کاری مشمول قانون کار است و کارگر می‌تواند از تمامی مزایای قانونی بهره‌مند شود.

بسیاری از کارفرمایان برای فرار از تعهدات قانونی، از تنظیم قرارداد کتبی خودداری می‌کنند. اما کارگران باید بدانند که حتی بدون قرارداد کتبی، می‌توانند با مراجعه به اداره کار و اثبات رابطه کاری (از طریق شهادت شهود، فیش‌های واریزی حقوق و...)، از حقوق قانونی خود برخوردار شوند.

2. حق بیمه تأمین اجتماعی از روز نخست کار

طبق قانون تأمین اجتماعی، کارفرما موظف است از روز نخست کار، کارگر را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه کند. بسیاری از کارفرمایان به بهانه دوره آزمایشی یا با وعده بیمه کردن در آینده، از این تعهد قانونی سرباز می‌زنند.

کارگران باید بدانند که دوره آزمایشی به معنای عدم شمول قانون کار یا عدم نیاز به بیمه نیست. طبق ماده 11 قانون کار، در دوره آزمایشی نیز کارگر از تمامی مزایای کارگران دائم برخوردار است و کارفرما موظف به بیمه کردن او می‌باشد.

3. حق برخورداری از حداقل دستمزد مصوب

شورای عالی کار هر سال حداقل دستمزد را تعیین می‌کند و کارفرمایان موظفند حداقل این مبلغ را به کارگران پرداخت کنند. توافق بر پرداخت کمتر از حداقل دستمزد، حتی با رضایت کارگر، باطل است و کارگر می‌تواند مابه‌التفاوت را مطالبه کند.

برخی کارفرمایان با ترفندهایی مانند ثبت ساعات کاری کمتر در لیست بیمه یا دریافت امضای سفید از کارگر، سعی در دور زدن این قانون دارند. کارگران باید هوشیار باشند و از امضای فرم‌های سفید یا اسناد مبهم خودداری کنند.

4. حق اضافه کاری با نرخ 40% بیشتر

طبق ماده 59 قانون کار، ساعات کار عادی کارگران 44 ساعت در هفته است و کارفرما در صورت نیاز به کار بیشتر، باید با توافق کارگر و پرداخت 40% اضافه بر مزد ساعتی، از او بخواهد اضافه کاری کند. اضافه کاری اجباری ممنوع است و کارگر می‌تواند از انجام آن خودداری کند.

بسیاری از کارفرمایان با گنجاندن شروطی در قرارداد یا با فشار روانی، کارگران را مجبور به اضافه کاری بدون پرداخت حق اضافه کاری می‌کنند. کارگران باید بدانند که چنین شروطی خلاف قانون است و می‌توانند برای احقاق حق خود به اداره کار شکایت کنند.

5. حق مرخصی استحقاقی و استعلاجی

طبق ماده 64 قانون کار، هر کارگر حق استفاده از 30 روز مرخصی استحقاقی (با احتساب جمعه‌ها 26 روز کاری) در سال را دارد. علاوه بر این، طبق ماده 74، کارگران در صورت بیماری، حق استفاده از مرخصی استعلاجی را دارند.

برخی کارفرمایان با ایجاد محدودیت‌های غیرقانونی، مانع استفاده کارگران از این حق می‌شوند یا در صورت استفاده کارگر از مرخصی استعلاجی، اقدام به کسر حقوق او می‌کنند. این اقدامات خلاف قانون است و کارگر می‌تواند با مشاوره حقوقی تلفنی فوری و دقیق، از حقوق خود دفاع کند.

6. حق عیدی و پاداش سالانه

طبق قانون، هر کارگر حق دریافت عیدی و پاداش پایان سال را دارد. میزان عیدی حداقل 60 روز و حداکثر 90 روز آخرین مزد ثابت (حقوق پایه بدون در نظر گرفتن مزایا) است. کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه مشغول به کار بوده‌اند، به نسبت مدت کارکرد، مستحق دریافت عیدی هستند.

برخی کارفرمایان با بهانه‌هایی مانند «دوره آزمایشی» یا «قرارداد موقت» از پرداخت عیدی خودداری می‌کنند. کارگران باید بدانند که تمامی کارگران مشمول قانون کار، صرف نظر از نوع قرارداد، حق دریافت عیدی را دارند.

7. حق بیمه بیکاری پس از اخراج غیرارادی

طبق قانون بیمه بیکاری، کارگرانی که بدون میل و اراده خود بیکار می‌شوند (مانند تعدیل نیرو، تعطیلی کارگاه و...)، مستحق دریافت مقرری بیمه بیکاری هستند. برای بهره‌مندی از این حق، کارگر باید حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.

بسیاری از کارگران از این حق خود بی‌اطلاع هستند یا نمی‌دانند چگونه باید برای دریافت آن اقدام کنند. مشاوره حقوقی بیمه بیکاری و مشاوره تلفنی اخراج و بیمه بیکاری می‌تواند به کارگران در این زمینه کمک کند.

8. حق شکایت به مراجع حل اختلاف در صورت اخراج غیرقانونی

طبق ماده 157 قانون کار، در صورت بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما، موضوع ابتدا از طریق سازش مستقیم حل و فصل می‌شود و در صورت عدم سازش، از طریق هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف پیگیری می‌شود.

اگر کارگری به صورت غیرقانونی اخراج شود، می‌تواند ظرف 30 روز به هیئت تشخیص اداره کار شکایت کند. در صورت تأیید غیرقانونی بودن اخراج، کارفرما مکلف به بازگرداندن کارگر به کار و پرداخت حقوق مدت بیکاری است.

9. حق برخورداری از ایمنی و بهداشت محیط کار

طبق فصل چهارم قانون کار، کارفرما موظف است شرایط ایمن و بهداشتی را در محیط کار فراهم کند. کارگران حق دارند از لوازم و تجهیزات ایمنی مناسب برخوردار باشند و در محیطی سالم و امن کار کنند.

در صورت عدم رعایت اصول ایمنی و بهداشت از سوی کارفرما، کارگران می‌توانند موضوع را به بازرسان اداره کار گزارش دهند. مجازات کارفرما در خصوص ممانعت از بازرسان اداره کار در این موارد می‌تواند شامل جریمه‌های سنگین و حتی تعطیلی موقت کارگاه باشد.

10. حق اعتراض به رأی مراجع حل اختلاف در دیوان عدالت اداری

اگر کارگری از رأی صادره توسط هیئت حل اختلاف اداره کار ناراضی باشد، می‌تواند ظرف 15 روز به دیوان عدالت اداری شکایت کند. مشاوره حقوقی ابطال رای اداره کار در دیوان عدالت اداری می‌تواند به کارگران در تنظیم دادخواست و پیگیری شکایت کمک کند.

بسیاری از کارگران از این حق خود بی‌اطلاع هستند و تصور می‌کنند رأی هیئت حل اختلاف قطعی و غیرقابل اعتراض است. این در حالی است که دیوان عدالت اداری مرجع رسیدگی به شکایات علیه آرای هیئت‌های حل اختلاف است.

نتیجه‌گیری

آگاهی از حقوق قانونی در قراردادهای کار، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کارگران برای جلوگیری از استثمار و تضییع حقوق است. متأسفانه، بسیاری از کارگران به دلیل عدم آشنایی با قوانین کار، از حقوق خود محروم می‌مانند و کارفرمایان نیز تمایلی به آگاه‌سازی آنها ندارند. در این میان، بهره‌مندی از مشاوره‌های حقوقی تخصصی می‌تواند نقش مهمی در احقاق حقوق کارگران داشته باشد.

قانون کار ایران، به عنوان یک قانون حمایتی، تلاش کرده است تا تعادلی میان منافع کارگر و کارفرما ایجاد کند. این قانون با در نظر گرفتن موقعیت ضعیف‌تر کارگر در رابطه کاری، حقوق و مزایای متعددی را برای او در نظر گرفته که هیچ توافقی نمی‌تواند آنها را نادیده بگیرد. به عبارت دیگر، حتی اگر کارگر در قرارداد کار، از برخی حقوق خود صرف نظر کند، این توافق باطل است و کارگر همچنان می‌تواند این حقوق را مطالبه کند.

یکی از مهم‌ترین نکات در زمینه حقوق کارگری، حق برخورداری از بازرسی‌های کار است. بازرسان اداره کار وظیفه دارند تا از رعایت قوانین و مقررات کار در محیط‌های کاری اطمینان حاصل کنند. مجازات کارفرما در خصوص ممانعت از بازرسان اداره کار نشان‌دهنده اهمیتی است که قانون‌گذار برای این موضوع قائل شده است. کارگران می‌توانند در صورت مشاهده تخلفات کارفرما، موضوع را به بازرسان اداره کار گزارش دهند.

همچنین، در صورت اخراج غیرقانونی، کارگران می‌توانند از طریق مشاوره تلفنی اخراج و بیمه بیکاری از حقوق خود آگاه شوند و اقدامات لازم را برای احقاق حق خود انجام دهند. بیمه بیکاری یکی از مهم‌ترین حقوق کارگران است که در صورت بیکاری غیرارادی به آنها تعلق می‌گیرد. مشاوره حقوقی بیمه بیکاری می‌تواند به کارگران در آگاهی از شرایط و نحوه دریافت مقرری بیمه بیکاری کمک کند.

در موارد بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما، مراجع حل اختلاف اداره کار صالح به رسیدگی هستند. در صورت عدم رضایت از رأی این مراجع، کارگران می‌توانند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. مشاوره حقوقی ابطال رای اداره کار در دیوان عدالت اداری می‌تواند به کارگران در تنظیم دادخواست و پیگیری شکایت کمک کند.

با توجه به پیچیدگی‌های قانون کار و قراردادهای کاری، بهره‌مندی از مشاوره حقوقی تلفنی فوری و دقیق و مشاوره حقوقی تخصصی ۲۴ ساعته می‌تواند به کارگران کمک کند تا از حقوق قانونی خود آگاه شوند و در صورت تضییع این حقوق، اقدامات لازم را انجام دهند. گاهی ترجیح افراد بر این است که با وکیل آقا مشاوره کنند. در این موارد، مشاوره تلفنی با وکیل آقا می‌تواند پاسخگوی نیازهای حقوقی افراد باشد.

در نهایت، باید گفت که آگاهی از حقوق قانونی، اولین گام در راستای احقاق این حقوق است. کارگرانی که از حقوق خود آگاه باشند، کمتر مورد استثمار قرار می‌گیرند و در صورت تضییع حقوق، بهتر می‌توانند از خود دفاع کنند. امیدواریم این نوشتار توانسته باشد گامی کوچک در جهت آگاه‌سازی کارگران از حقوق پنهان خود در قراردادهای کار بردارد.

به یاد داشته باشید که حقوق کارگری، حقوقی است که به بهای سال‌ها تلاش و مبارزه به دست آمده و حفظ و صیانت از این حقوق، وظیفه تمامی کارگران است. با آگاهی از حقوق خود و آگاه‌سازی دیگر کارگران، می‌توانیم به ایجاد محیط‌های کاری سالم‌تر و عادلانه‌تر کمک کنیم.

در پایان، توصیه می‌کنیم در صورت بروز هرگونه مشکل یا ابهام در زمینه قراردادهای کار و حقوق کارگری، از مشاوره حقوقی تلفنی فوری و دقیق بهره‌مند شوید. وکلا و مشاوران حقوقی متخصص در زمینه حقوق کار، می‌توانند راهنمایی‌های ارزشمندی در اختیار شما قرار دهند و در صورت نیاز، در مراجع قانونی از حقوق شما دفاع کنند.

جهت دریافت مشاوره حقوقی به صورت  حضوری و یا آنلاین و تلفنی 24ساعته شبانه روز  و یا اطلاع از هزینه وکیل و مشاوره با شماره های 09212242670 و یا 02147625900 تماس بگیرید. هزینه مشاوره حقوقی در وبسایت وکالت تلفنی منصفانه بوده و شما می توانید با خیال راحت از این خدمات به صورت شبانه روزی بهره مند شوید.